الف) دارندهء اوراق مشارکت وجوه خود را قرض نمیدهند بلکه در یک طرح اقتصادی معین مشارکت میکند.

ب) سرمایه گذار متناسب با مبلغی که در تامین مالی طرح مشارکت نموده است از سود حاصل از طرح سهیم میباشد.

مبانی مذکور به صورت قانون در امد و در تاریخ 20 شهریور ماه 1376 به تصویب مجلس در امد ..

پس همانطور که ذکر کردیم به دلیل ربوی بودن اوراق قرضه ما از این اورهق استفاده نمی کنیم اما اگر یک تعویض بخواهیم از اوراق قرضه داشته باشیم می توانیم بگوییم این اوراق برگهای است که به موجب ان سرمایه گذار وجه خود را قرض میدهد و سرمهیه پذیر اختیار دارد با وجه ان هر کاری انجام دهد.سرمایه گذار متناسب با قیمت رسمی و نرخ سود معین سود دریافت خواهد کردو بر همین اساس در قانون بانک داری بدون ربا هیچ اشارهای به انتشار ان نشده است و در واقع بجای ان از اوراق مشارکت استفاده میشودکه در زیر به چند ویزگی و نحوهءانتشار این اوراق می پردازیم.

1- اوراق مشارکت اوراقی است که به موجب قانون انتشار اوراق مشارکت و یا جوز قانونی خاص یا مجوز بانک مرکزی جهت تامین بخشی از منابع مالی طرح های اقتصادی صادر کنندگان آن منتشر میشود.

2_  ناشران اوراق مشارکت دولت شهرداری ها شرکتهای دولتی شرکتهای سهامی عام پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار سایر شرکتهای سهامی عام و خاص و بانک مرکزی میباشند.

3_  از نظر مشخصات این اوراق دارای قیمت اسمی است میتواند با نام و بی نام بوده دارای مدت معین است بازپرداخت اصل اوراق در سررسید و پ-رداخت سود علی الحساب در مقاطع معین توسط ناشرتضمین شده وخرید وفروش ان در بانک عامل یا بورس اوراق بهادار مجاز است.

4_ دارندهاوراق مشارکت دارای حقوق میباشد که به انها اشاره می کنیم .

الف) دارنده این اوراق در سر رسید اصل قیمت اسمی را دریافت میگند.

ب) دارنده این اوراق متناسب با قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت در سود حاصل از اجرای طرح سهیم میشود وسود مزبور را به صورت علی الحساب و در موعد مقرراز طریق بانک عامل دریافت مکند و در خاتمه طرح (حداکثر 6 ماه پس از تاریخ سر رسید)سود قطعی طرح محاسبه شده و سپس سود علی الحساب کسر و ما بقی به دارندهء این اوراق پرداخت میشود وچنانچه سود قطعی کمتر از سود علی الحساب پرداختی باشد مابه تفاوت سود علی الحساب پرداختی مسترد نمیشود.یعنی در صورتیکه طرح زیان بدهد جبران زیان به عهده ناشر است.

ج) اوراق مشارکت رامی توانیم به عنوان وثیقه در قراردادهای مربوط به دستگاههای دولتی استفاده نمائیم.

د) اوراق مشارکتی که توسط شرکتهای سهامی عام منتشر شده اند درسررسید نهایی با سهام سایر شرکتهای پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار قابل تعویض است همچنین اوراق مذکوردرسر رسید قابل تبدیل به سهام شرکتهای موضوع طرح اوراق مشارکت می باشد.یک سری اصطلاحات در این زمینه وجود دارد که مختصرا"به توضیح انها می پردازیم.

ناشر  

اوراق مشارکت ممکن هست توسط دولت.بانک مرکزی.شهرداریها.شرکتهای دولتی.شرکتهای سهامی عام پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار.سایر شرکتهای سهامی عام و خاص انتشار یابد.ناشر معتقد به بازپرداختاصل اوراق مشارکت در تاریخ سر رسید و سود های علی الحساب در مقاطع معین وسود قطعی(طی 6 ماه پس ازتاریخ سر رسیدنهایی)می باشد.

بانک عامل

بانکی که اقدام به عرضه اوراق برای فروش نموده واهم وظایف ان عبارت است از پرداخت سود علی الحساب وقطعی (پس از کسر مالیات) پرداخت اصل مبلغ اوراق در سررسید واخذوثائق لازم از ناشرجهت انجام وظایف محوله.به طوری که اگر ناشر مقررات خود را در این موارد انجام ندهد عامل از محل وثائق نسبت به پرداخت سود علی الحساب وقطعی و اصل مبلغ اروق اقدام نمایند

امین

شخص حقیقی یا حقوقی است که از طرف بانک مرکزی اتنخاب میشود ومسئولیت او حفوط منافع دارندگان اوراق مشارکت در زمینه اطمینان از عملیات ناشردرطرح نسبت به مصرف وجوه ونگهداری حسابها وصورتهای مالی است و مستمرا" وضعیت مالی مذکور را رسیدگی واظهارنظرمی کند.در مورد طرهای عمرانی-انتفاعی دولت.مسئولیت امین با سازمان مدیریت و برنامه ریزی است.

انواع اوراق مشارکت:

 اوراق مشارکت درقوانین طبقه بندی خاصی نشده اما بر اساس نوع طرهای ناشران آنها می توان طبقه بندی زیر را انجام دهیم.

1 – اوراق مشارکت دولت

2 – اوراق مشارکت شرکتها و سایر موسسات دولتی

3 – اوراق مشارکت بانک مرکزی

 اوراق مشارکت دولت :

 جهت تامین منابع مالی طرح های عمرانی – انتفاعی دولت صادر شده میزان آن در بودجه تعیین شده و وزارت امور اقتصادی و دارائی تضمنی کننده بازپرداخت اصل و سود علی الحساب و سود تحقق یافته است.

اوراق مشارکت شرکتها دولتی و سایر موسسات :

 در تمامی این موسسات اولا" اوراق مشارکت برای طرحهایی غیر از طرحهای عمرانی و انتفاعی دولت است و شامل طرحهای دولتی ساختمانی خدماتی سودآور می باشد. ثانیا" مجوز آنها توسط بانک مرکزی صادر خواهد شد. ثالثا" ناشر مکلف است بازپرداخت اصل و سود اوراق را تعهد کند و وسایل لازم برای تضمین بازپرداخت اصل و سود قطعی به اوراق در اختیار بانک عامل قرار می گیرد.

اوراق مشارکت بانک مرکزی :

 براساس مواد 91 و 93 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی به بانک مرکزی اجازه داده شده با تصویب شورای پول و اعتبار اقدام به انتشار این اوراق نموده به شرط عدم مغایرت با قانون عملیات بانکی بدون ربا, بانک مرکزی می تواند اقدام انتشار اوراق مشارکت نماید. 

نتیجه گیری:

درپایان اگربخواهیم یک نتیجه کلی رابیان کنیم می توانیم بگوییم که دراوراق مشارکت حتما باید نوع طرح مشخص باشدوسودی به صورت علی الحساب باید پرداخت شودوسود قطعی پس ازکسرمالیات پرداخت شود,اما دراوراق قرضه احتیاجی نیست که نوع طرح مشخص باشدوسرمایه پذیراختیارداردبا وجه هرکاری انجام دهدوسرمایه گذارمتناسب با قیمت رسمی ونرخ سودمعین سود دریافت می کندودرقانون بانکداری بدون ربا(درکشورما)اشاره ای به انتشاران نمی شود.